Obowiązek alimentacyjny może być nałożony zarówno na rodzica, jak i na dorosłe dziecko. Zgodnie z brzmieniem artykułu 87 KRO „Rodzice i dzieci są obowiązani do wzajemnego szacunku i wspierania się.” Przez wparcie należy rozumieć nie tylko obowiązek emocjonalny i duchowy, ale i materialny. Kluczową kwestią pozostaje jednak stosunek władzy rodzicielskiej do możliwości egzekwowania wyżej wymienionego obowiązku.
NA KIM CIĄŻY OBOWIĄZEK ALIMENTACJI?
Według art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Przepis nie wskazuję, iż obowiązek ten ciąży wyłącznie na wstępnych, ale również na zstępnych względem ich starszych przodków.
Osobą uprawnioną do świadczeń alimentacyjnych jest osoba, która znajduje się w niedostatku. W pierwszej kolejności zobowiązanym są zstępni, a dopiero później nakłada się ten obowiązek na wstępnych, zaś na samym końcu znajduje się rodzeństwo.
KIEDY RODZIC MOŻE DOMAGAĆ SIĘ ALIMENTÓW OD DZIECKA?
Podstawową przesłanką uprawniającą rodzica do ubiegania się od dorosłego dziecka alimentów jest stabilna sytuacja majątkowa oraz samodzielność finansowa. Taki obowiązek alimentacji może zostać nałożony na pełnoletnie dziecko na rzecz rodzica bez względu na fakt, czy zamieszkują razem, czy osobno.
JAK POZBAWIENIE WŁADZY RODZCIELSKIEJ WPŁYWA NA KSZTAŁTOWANIE OBOWIĄZKU ALIEMNTACYJNEGO?
Ustawodawca nie przewiduje wyłączenia możliwości domagania się alimentów na swoją rzecz przez rodzica pozbawionego władzy rodzicielskiej. Te dwie kwestie w polskim prawie są traktowane zupełnie odrębnie i występują niezależnie od siebie. Oznacza to, iż nawet jeśli rodzic nigdy nie sprawował należytej opieki nad dzieckiem, nie dokładał starań związanych z realizacją obowiązku wychowawczego i alimentacyjnego, nie wyklucza to możliwości ubiegania się na drodze sądowej o ustalenie alimentów od dziecka.
Należy jednak wskazać, iż możliwość ubiegania się o alimenty nie oznacza, iż roszczenie zostanie uznane za zasadne. Zgodnie z art. 1441 KRO – Zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Taką sprzecznością może być wieloletni brak zainteresowania rodzica dzieckiem oraz nierealizowanie obowiązków rodzicielskich względem małoletniego w przeszłości.
Zgodnie z linią orzeczniczą przyjętą przez Sądy – roszczenia alimentacyjne powinny być oceniane według zasad współżycia społecznego. Ewentualne pozbawienie władzy rodzicielskiej może być dostateczną przesłanką i kluczowym dla Sądu argumentem przeciwko nałożeniu na dziecko obowiązku alimentacyjnego.